2024 Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Müfredat Çalışması Askı Sürecine İlişkin Tespit, Öneri ve Değerlendirme Raporu
Türkiye’de eğitimi dert edinen ve eğitimin milli ve manevi değerlerle güçlü bir biçimde donatılması gerektiğini gaye edinen Uzman ve STK’lar olarak tespit, öneri ve değerlendirmelerimiz şu şekildedir:
Müfredatın temel aldığı insan modeli, programların ortak ögesi olarak belirlenen değerlerin tüm programlar nezdinde esas alınması; değer modelinin programlar bazında değişiklik göstermekle birlikte bazı programlara başarılı bir şekilde yansıtılması; programların bütüncül bir yapıda ve beceri temelli ele alınmış olması olumlu gelişmelerdir.
Ancak her çalışmada geliştirilebilir yönler olduğu gibi bu çalışmada da kullanılan dil ile muhtevanın milli ve manevi değerlere uygunluğu ile programın değerlerle güçlendirilmesi hususlarında; aşağıda belirtilen maddeler dikkate alınmalıdır:
Kültürel değerlerimizi yansıtmalı
Müfredat dili, kadim irfan ve kültürel değerlerimizi yansıtmalı, değerlerimize aykırı ifadelerden kaçınılmalıdır. Program boyunca kullanılan kavramların, inanç açısından sorun teşkil etmemesine dikkat edilmelidir. Mesela programda kullanılan “yaratıcı/yaratıcılık” (Ör: Fen Bilimleri s.20, 45, 49, 52; Sosyal Bilgiler s 26, 56, 103; Hayat Bilgisi s. 33, 57; İnkılap Tarihi s. 15, 20; Okul öncesi, s. 22, 95) kelimesindeki yaratma kavramının gözden geçirilmesi ve geçtiği yerdeki anlamına bağlı olarak üretkenlik, keşfedicilik, özgün ve ilham verici, kolaylaştırıcı benzeri kavramlarla ifade edilmesi yerinde olacaktır. Bu örnekler diğer programlarda da artırılabilir. Din Kültürü programında bu kavramın hem Yaratıcıya hem de insana atfedilmesinin meydana getirdiği kafa karışıklığı DKAB programında (s.77) daha net görülebilir.
Programda yer alan bazı ibareler ve görüşler, inanca aykırı düşmektedir. Sosyal Bilgiler programının “Bu görsellerden hangilerinin doğada kendiliğinden var olan varlıklar olduğunu belirlemeleri istenir.” (S. 20). Öğretme – öğrenme yaşantılarında geçen kendiliğinden var olma ibaresi, mevcudatın yaratıcı ile olan bağını keserek mevcudatı tesadüfe havale eden açıklamalardır. Bu boyutuyla bu ifade “insan eliyle üretilmemiş doğadaki varlıklar” veya benzeri ifadeler ile sunulabilir.
Programda yer alan kimi ifadeler, kâinatta tesadüfiliği, kendiliğinden oluşumu veya doğa tarafından yaratılmış gibi bir algı oluşturmaktadır. Bu noktada özellikle Fizik, Kimya, Biyoloji ve Fen Bilimleri derslerinde canlılarda görülen mükemmelliğin tesadüfen oluşamayacağı, bu mükemmelliğin bir sanatkârı olduğu nazara verilmelidir. Öğrencilerin sanatı gördüğü gibi sanatkârı da görmesi sağlanmalıdır. Her ne kadar evrim kavramı programda olmasa da Biyoloji ve Fen Bilimleri genel manada evrimci, seküler bakış açısıyla yazılmıştır. Bu dil yerine milli ve bilimsel dilin kullanılması anlam ve kazanım açısından daha doğru olacaktır.
Çanakkale Zaferi ve İstiklal Marşı programa eklenmelidir
Okul öncesi müfredat programında Tarih şeridinde sıradan birçok olayı almışken, (önemli gün ve haftalar) Çanakkale Zaferi ve İstiklal Marşı’nın kabulünü almamıştır. Çanakkale Zaferi ve İstiklal Marşı programa eklenmelidir. Ayrıca tüm programda olduğu gibi Mustafa Kemal Atatürk çok fazla işlenmesine rağmen diğer devlet yöneticilerimiz yeterli oranda işlenmemiştir.
Programlarda konu alanına bağlı olarak verilen bazı öğrenme çıktıları, inanca aykırı düşmektedir. Felsefe dersi programında yer alan “Öğrencilerin Tanrı’nın varlığına ilişkin görüşlerle (teizm, deizm, panteizm, ateizm, pananteizm) Tanrı’nın varlığının kanıtlanması problemini anlamaları, ilgili düşünce ve argümanları değerlendirmeleri amaçlanır.” (S. 38. ) cümlesindeki "Tanrı’nın varlığının kanıtlanması problemi", Allah'ın varlığının kanıtlanmasının bir problem olarak işlenmesini akla getirmektedir. Zihinlere şüphe yerleştirecek olan bu ifadeler anlaşılır şekilde yeniden düzenlenmelidir. Diğer yandan Allah'ın varlığını ispatlayan görüşler de programa konulmalıdır. Eğer konulmayacaksa ateizm gibi inançsızlığı ifade eden görüşler de programa alınmamalıdır. Felsefe programında Varlık Felsefesi açıklanırken (S. 20- 21) bahsedilen felsefi görüşlere Yaratılış görüşü de eklenmelidir.
Yine Felsefe programında Din Felsefesi öğrenme alanında Tanrı ibaresi sıklıkla kullanılmaktadır. Uygun yerlerde inancımıza uygun olarak Allah isminin de geçmesi gerekmektedir.
Bazı programlarda, konunun gidişatına uygun olan ancak anahtar kavramlarda yer verilmeyen kelimeler eklenmelidir. Mesela Sosyal Bilgiler (s.73) SB6.3.2 a) İslam medeniyetinin insanlığın ortak mirasına katkılarını belirler.” Öğrenme çıktısına anahtar kavramlara “Hz. Muhammed” eklenebilir.
Aynı şekilde Temel Dini Bilgiler programında Hz. Peygamber ifadeleri yer almakta ancak isim olarak Peygamberimiz Hz. Muhammed (SAV) olarak zikredilmesi de sağlanmalıdır.
Öğrencide aidiyet duygusu uyandırılmalı
Programlar bazında kültürümüze mal olmuş önemli şahsiyetlere önceki programlarda olduğu gibi bu programlarda da yer verilmiş olması (Ör. Hayat Bilgisi 2 s. 57 - Ali Kuşçu, Uluğ Bey, El-Cezeri, Jale İnan, Vecihi Hürkuş, Afet İnan, Engin Arık, Fuat Sezgin, Cahit Arf, Aziz Sancar, Halil İnalcık; Fen Bilimleri s. 203 – Aziz Sancar; Biyoloji s. 84 – Aziz Sancar; Coğrafya s.16; Tarih s. 34) önemli bir adımdır. Ancak bazı derslerde bilim insanlarının isim olarak zikredilmediği (Sosyal Bilgiler s. 39) veya tüm sınıf düzeylerinde yer almadığı görülmektedir. Öğrencilerin zihinsel, bedensel, ruhsal ve duygusal gelişimlerinin dengeli bir şekilde desteklenmesi ve şahsiyet kazandırılması için tarihimizdeki büyük şahsiyetler ve hadiseler, öğrencide aidiyet duygusunu uyandıracak şekilde verilmelidir. Değerlerin yaşantıya aktarılabilmesi için maddi manevi kültürümüzün ve tarihimizdeki büyük şahsiyetlerin değer yaşantısına olumlu etkisinden mutlaka faydalanılmalıdır. Özellikle okul öncesi ve ilköğretimin ilk sınıflarına yayılacak şekilde örnek şahsiyetlerin hayatlarına, başarılarına ve kültürümüze yaptıkları katkılarına daha çok yer verilmelidir. Böylece “tarihi ve ecdadı ile iftihar eden nesil” yetiştirme gayesine ulaşmaya katkı sağlanmış olur.
“İslam’ın Altın Çağı
Bu bağlamda, bilim ve teknolojik kalkınmanın sadece batıya ait olmadığı ifade edilerek milli kalkınmanın milli ve manevi değerlere bağlı olarak da gelişebileceği vurgulanmalıdır. Tarih boyunca İslam medeniyeti, bilime, sanata ve ahlaka önemli katkılar yapmıştır. Bu manayı teyit eden Tarih dersi programı, TAR.9.3.4. öğrenme çıktısına “İslam’ın Altın Çağı” kabul edilen dönem ile ilgili öğrenme çıktısı eklenebilir.
Zenginleştirme ve Destekleme alt başlıklarında yer alan farklılıklara saygı ibarelerinde ne tür farklılıkların kabul edilebileceği hususunda sınırlar çizilmelidir.
Programların değerler ile ilişkilendirilmesi genel anlamda başarılı olmakla beraber bazı dersler bazında bu ilişkilendirmenin yetersiz kaldığı ve/veya geliştirilmesi gerektiği görülmektedir. Örnek olarak Sosyal Bilgiler programında S19 SB4.2 son paragrafta afet dönemi dayanışmayı açıklarken D16.2.4 “Ülkede yaşanan olağanüstü durumlarda (salgın, doğal afet vb.) yardımlaşma ve dayanışma faaliyetlerine katılır.” ile mutlaka ilişkilendirilmelidir. Yine aynı şekilde SB.5.2.4; SB.5.3.1; D19.3 (ülke varlıklarına sahip çıkmak), SB.5.4.2; D1.2; D1.4 (Adalet), D14.2 (Saygı), SB.5.5.1; D18.3 (Temizlik), D5.4 (Duyarlılık) ile ilişkilendirilebilir. Bu örnekler her program bazında detaylandırılabilir. Bazı derslerde sadece değere atıf varken bazı değerlerde değerin en uygun alt bileşenlerine atıfta bulunulmuştur. Doğru olanın ikinci yaklaşım olduğu söylenebilir.
Sonuç genel anlamda ortak metinde ön plana çıkarılan milli ve manevi değerlerin diğer müfredat programlarında yeterli ve istendik şekilde işlenmediği görülmüş olup, bu değerlerin bütün müfredat programlarına işlenmesi gerekmektedir.
RAPORU HAZIRLAYANLAR:
Prof. Dr. Cihat Yaşaroğlu
Prof. Dr. Halim Ulaş
Prof. Dr. Selahattin Çelebi
Doç. Dr. Ahmet Kavlak
Doç. Dr. Kasım Takım
Dr. Mehmet Yaşar
Uzm. Adnan Kalkan
Ali Erkan Kavaklı
DESTEKLEYEN SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI
Açık Kapı Çevre Eğitim ve Kültür Derneği
Adalet Platformu
Adana Faslı Bahar Sosyal Yardımlaşma Eğitim Kültür ve Sanat Derneği
Adana Genç Gönüllüler Derneği
Adıyaman Kültür ve İlim Vakfı
Afyon İlim ve Araştırma Vakfı
Ağrı Kültür ve Eğitim Vakfı
Ahlat Nur İlim Eğitim ve Kültür Vakfı
AKÇED-Malatya Gucdüvani Ahlak Kültür ve Çevre Derneği
Akdeniz Kültür ve Eğitim Vakfı
AKEV -Aydın Kültür Eğitim Vakfı
Aksaray Somuncubaba Kültür ve Eğitim Vakfı
Aksaray Uhuvvet Vakfı
AKULDER -Akdeniz Uluslararası Öğrenci Derneği
AKVA -Akdeniz Eğitim ve Kültür Vakfı
Alaca Hizmet Vakfı
Amasya Sultan Bayezid Kültür Vakfı
Anadolu Tevhid Vakfı
Anahtar Sosyal Yardımlaşma ve Kültür Derneği
ANÇED-Anadolu Çevre Eğitim Kültür Dayanışma Derneği
Anesiad Malatya Şubesi
Ankara Hamiyet ve İrfan Vakfı
Ankara Kültür ve Eğitim Vakfı
ANSED -Antalya İl Eğitim Gençlik Spor Kültür ve Dayanışma Derneği
ASDER -Adaleti Savunanlar Derneği Antalya Temsilciliği
ASDER-Adaleti Savunanlar Derneği
ASSAM-Adaleti Savunanlar Stratejik Araştırmalar Merkezi Derneği
Atik Spor Kulübü
Bahar İlim Kültür ve Eğitim Vakfı
Bandırma 17 Eylül Kültür ve Eğitim Vakfı
Bartın Eğitim Vakfı
Battalgazi İmam Hatip Liseleri Mezunları Ve Sevenleri Derneği
Bayburt Hizmet ve Eğitim Vakfı
Beyan Eğitim Kültür İlim Vakfı
Bingöl İlim ve Kültür Vakfı
Birlik Haber-Sen Malatya Temsilciliği
Birlik Vakfı
Birlik Vakfı Malatya Şubesi
Biruni Gençlik Merkezi ve Dayanışma Derneği
Bitlis Bediüzzaman Said Nursi Kültür ve Eğitim Vakfı
Boğaziçi Eğitim ve Kültür Derneği
Boğaziçi Vakfı
Bolu- Abant Eğitim Vakfı
Boluder
Burobirsen
Büyük Aile Platformu Adana
Celal Tetiker Şefkat Vakfı
Çağdaş Düşünce Araştırma Derneği
Çankırı İlim Kültür Eğitim Vakfı
Çoruh Kültür Eğitim ve Sosyal Yardım Vakfı
Çöşnük Eğitim Derneği
Çukurova İlim Vakfı
Çukurova Öğretmenler Derneği
Değişim Eğitim Kültür Derneği
Demirci Kültür ve Eğitim Vakfı
Dersaadet Kültür ve Eğitim Vakfı
Devabirsen
Diyanet-Sen Malatya Şubesi
Diyarbakır Aile Eğitim ve Kültür Derneği
Dünya Çocuk Hakları Derneği
Düzce Çınar Eğitim Vakfı
Eddai Vakfı- Eğitim Day. Düşünce Araş. İlim Vak.
Eğitim-Bir Sen Antalya Şubesi
Eğitim-Bir-Sen Malatya 1 No'lu Şube
Eğitime Destek Platformu
Eksen Der Malatya
Elazığ Hizmet Vakfı
Elbistan Kültür ve Eğitim Vakfı
Eldenele Derneği
Elmas Divit Derneği Malatya
Emeklibirsen
Emir Sultan Eğitim ve Yardımlaşma Vakfı
Enerji Bir-Sen Malatya Temsilciliği
ENSAR Antalya Şubesi
Ensar Vakfı Malatya Şubesi
Erdemli Gençlik Derneği
Erzincan Gündüzalp Kültür ve Eğitim Vakfı
Erzurum Kültür ve Eğitim Vakfı
Eskişehir Osman Gazi Kültür ve Eğitim Vakfı
Evrensel Hafızlar Derneği Malatya Şubesi
Ezan Platformu
Fahri Kığılı Vakfı
Gazipaşa Çınar Derneği
Gedik Eğitim Derneği
Gediz Eğitim ve Kültür Vakfı
Genç Osman Vakfı
Gençkuşak Spor Kulübü
Gereder
Giresun İlim Kültür ve Eğitim Vakfı
Günyüzü Eğitim Kültür Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği
Habibi Neccar Kültür ve Eğitim Vakfı
Hakbirsen
Hakkâri Kültür ve Eğitim Vakfı
Hakkbirr
Haliliye Kültür ve İlim Vakfı
Hamidiye Kültür ve Eğitim Vakfı
Hanımın Çiftliği Eğitim Derneği
HASEV-Hazreti Süleyman Eğitim Vakfı
Hasırcılar Kültür Derneği
Hatunsuyu Eğitim Derneği
Hayrat İnsani Yardım Derneği
Hayrât Vakfı
Hilaliye Eğitim Vakfı
Horata Eğitim Ve Kültür Derneği
Huzur Vakfı
Isparta Kültür ve Eğitim Vakfı
Isparta Mekke Eğitim Vakfı
İdeal Eğitim Derneği
İDEV
İHH Antalya Şubesi
İHH Arama Kurtarma Dernegi
İhlasder
İKEV-Kültür Eğitim Çevre ve Sağlık Vakfı
İlim- Hizmet ve Yardımlaşma Vakfı
İlim Yayma Cemiyeti
İlim Yayma Cemiyeti Antalya Şubesi
İlim Yayma Cemiyeti-Malatya Şubesi
İMH
İMH - İnsan ve Medeniyet hareketi Antalya Şubesi
İMH Demre
İmkander
İnanç Hürriyeti Derneği
İnegöl Şura Vakfı
İnsan Onuru Eğitim Derneği
İsdav-İstanbul Stratejik Düşünce Ve Araştırmalar Vakfı
İskenderun Kültür ve Eğitim Vakfı
İslam Birliği Vakfı
İslam Dayanışma Cemiyeti
İslam Medeniyeti Vakfı
İslamköy H. Hüseyin Ergünal Kültür Eğitim Vakfı
İstanbul Düşünce Enstitüsü
İYAK -İnsani Yardım Arama Kurtarma Derneği
İyilik İnsan Hakları Derneği
İZEV-İzmir Eğitim ve Hizmet Vakfı
Kafkas Halkları Derneği
Kafkas İlim ve Eğitim Vakfı
Karabük Hizmet ve Eğitim Vakfı
KARDOSTDER -Kumluca Kardeşlik Ve Dostluk Derneği
Karesi Vakfı
Kastamonu Bedii Eğitim Kültür Vakfı
Kelkit Kültür Eğitim Vakfı
Kereb-i Gazi Kültür Eğitim Vakfı
Kıbrıs İlim Kültür ve Hizmet Vakfı
Kırıkhan Kültür Eğitim ve Sanat Vakfı
Kırıkkale Fatih Vakfı
Kırıkkale İlim Marifet Ahlak Vakfı
Kırşehir Aşıkpaşa İlim ve Kültür Vakfı
Kocaeli Kültür ve Eğitim Vakfı
Kuranı Anlama Platformu
Kurtuluş Kuranda Cemiyeti
Kutup Yıldızı
Kültür Araştırma Dayanışma Eğitim Vakfı
Kültür Memur-Sen Malatya Temsilciliği
Kütahya Anadolu İlim ve Araştırma Vakfı
Limander
Malatya Bağımlılıkla Sivil Mücadele Derneği
Malatya Dini ve Milli Hizmetler Vakfı
Malatya İHH İnsani Yardım Derneği
Malatya İlim ve İrfan Vakfı
Malatya İlim Yayma Cemiyeti, İnönü Üniversitesi Bilgef Öğrenci Topluluğu
Malatya Niyazi-i Mısri Kültür Vakfı
Malatya Öncü Spor Kulübü
Malatya Önder İmam Hatipliler Derneği
Malatya Sıla Bilgi Kültür Dayanışma Derneği
Malatya Toplum Gönülleri Birliği
MANAVGAT MANAD -Manavgat Aile Derneği
Manisa Saruhan Bey İlim Kültür ve Eğitim Vakfı
Mardin Hidayet İlim ve Kültür Vakfı
Mazlum-Der Malatya Şubesi
Mekteb Eğitim ve Kültür Derneği
Mersin İlim ve Kültür Vakfı
Merzifon Eğitim Kültür Vakfı
MESK-Memur Ve Emekli Sendikaları Konfederasyonu
METİD-Mezopotamya Engel Tanımayan İnsanlar Derneği
Milas Eğitim Vakfı
Milli Türk Talebe Birliği Malatya
MİM- Millii İrade Muhafızları
Misk-Der -Malatya İlim Sanat ve Kültür Derneği
Muğla Kültür Eğitim Vakfı
Muş Kültür Eğitim Çevre ve Sağlık Vakfı
Müftü Ahmet Hulusi Efendi Kültür ve Eğitim Sağlık Vakfı
NAKEV-Nazilli Kültür ve Eğitim Vakfı
Nevşehir İlim Kültür Vakfı
Niğde Eğitim Vakfı
Nizip İlim ve Hizmet Vakfı
Nur-u Osmaniye İlim Vakfı
Oltu Suffa Eğitim Vakfı
Önder Gerede İHL Derneği
Özbekler Birliği Derneği
Peygamber Sevdalıları Platformu
Rabia Eğitim Kültür Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği
Rize İsar Eğitim ve Kültür Vakfı
Ruba Vakfı
Rumeli Anadolu ve Balkanlar İlim ve Eğitim Vakfı
Sağlık-Sen Malatya Şubesi
Sakarya Kültür ve Eğitim Vakfı
SAKEV-Samsun Araştırma Kültür Eğitim Vakfı
SEBİLAY Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği Alanya
SEDE-Seçtiklerini Denetle Derneği
Semerkand vakfı Malatya Şubesi
Sena Sosyal Yardımlaşma Derneği Alanya
Serder -Serik Eğitim Kültür Dernegi
Serhat Kültür Eğitim Vakfı
Serik İMH
Seyyid Burhaneddin İlim Vakfı
Seyyid Onbaşı Kültür Eğitim Vakfı
Siirt Eğitim ve Kültür Vakfı
Simav Fatih Vakfı
Sorgun Anadolu Kültür ve Eğitim Vakfı
Söke Eğitim ve Bilim Vakfı
Suffa Vakfı
Şanlıurfa Çölyak Eğitim Kültür Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği
Şanlıurfa Sivil Toplum Kuruluşları insani yardım Derneği
Şems İlim Araştırma Vakfı -Konya
Şura İlim ve Kültür Vakfı
Talha -Zübeyir Eğitim ve Kültür Vakfı
Tarsus Kültür ve Eğitim Vakfı
Taşem Der-Taştepe Ve Şehit Fevzi Mahalleleri Sosyal Kültür Eğitim Der.
Tatar Spor Kulubü
Tatarlar Birliği Derneği
Tatvan Kültür ve Eğitim Vakfı
TDV Darende Şubesi
Tecde Eğitim ve Kültür Derneği
TGTV-Türkiye Gönüllü Teşeküller Vakfı
TİMAV -Türkiye İmam Hatipliler Vakfı Malatya Şubesi
Tiyemder
Toç Bir-Sen Malatya Temsilciliği
Tokat İlim Sanat ve Araştırma Vakfı
TOKİ Evleri Eğitim Derneği
Topsöğüt Eğitim Kültür ve Yardımlaşma Derneği
Trabzon Eğitim ve Kültür Vakfı
TUKEV-Turhal Kültür Eğitim Vakfı
TÜGVA Malatya
Türkistan Birliği Derneği
Türkiye Aile Birliği
Türkiye Aile Meclisi
Türkiye İlahiyat ve Yüksek İslam Enstitüsü Derneği
Türkiye STK Birliği
UKED-Uşak Kültür Eğitim Derneği
Umran Vakfı
Ümit Vakfı-Sivas
Vahdet Vakfı Antalya Şubesi
Van İlim ve Kültür Vakfı
Veysel Karani Kültür İlim ve Eğitim Vakfı
Yalova Şura Vakfı
Yedi Hilal Adana
Yedi Hilal Derneği Malatya Temsilciliği
Yenilikçi Sürdürülebilir Kalkınma Derneği
Yeryüzü Vakfı Antalya
Yeşeren Umutlar Eğitim Derneği
Yeşilyurt Eğitim Kültür Derneği
Yetimce-Yetim Hakları Derneği
Yozgat Hizmet Vakfı
Yurtder
Zonguldak Karaelmas Eğ. ve Kül. Vakfı
Görüş ve öneriler için irtibat:
adnankalkan01@gmail.com
Kaynak: Medya90