Resul Kurt'un yazısı
4/c çalıştırma koşulları ve işçi sayısını düzenleyen Bakanlar Kurulu Kararı, Tekel işçileriyle uzlaşma zemini bulunabileceği gerekçesiyle gecikmeli de olsa 4 Şubat 2010 tarihli Resmi Gazete’de yayınlandı. Bir süredir Tekel işçilerinin eylemleriyle de gündeme gelen 4/c 'li çalışanların haklarında da ciddi iyileştirmeler yapılmış oldu.
Tekel sigara fabrikaları 2008 Haziran ayında satıldı. İhaleyi alan firma Adana, Bitlis, Malatya, Tokat, Samsun ve İstanbul fabrikalarından sadece Samsun ve Tokat fabrikalarında üretime devam etti. Özelleştirilen Tekel sigara fabrikalarından şu an sadece Samsun fabrikasında üretim var.
Tekel’de 11500 işçi ve 1500 memur görev yapıyordu. 31.01.2010 tarihi itibariyle bu işçilerden 7500 kişinin iş akdi feshedildi. İsteyenler 4/C kapsamında çalıştırılacak. İş akdi feshedilen bu işçilerin tüm yasal hakları ödendi.
2004 yılında Hükümet ve Sendika'nın anlaşarak 3/5/2004 tarihli ve 2004/7898 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan “Özelleştirme Uygulamaları Sonucunda İşsiz Kalan ve Bilahare İşsiz Kalacak Olan İşçilerin Diğer Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Geçici Personel Statüsünde İstahdam Edilmelerine İlişkin Esaslar” çerçevesinde Tekel işçilerinin de mağdur olmamaları için 4/C'li çalışmaları gündeme gelmişti.
Buna göre sözleşmesi feshedilen Tekel işçilerine 4/C kapsamında çalışabilecekleri teklif edilmiş, Tekel işçileri de 4/C'yi kölelik olarak niteleyerek eski çalışma koşullarıyla başka kurumlara nakledilmelerini talep etmişlerdi.
Tekel'in kamuya aylık maliyeti 40 milyon TL. Yıllık maliyetinin de yaklaşık 480 milyon TL olduğu göz önüne alındığında burada ciddi bir ıslaha ihtiyaç olduğu herkesin kabulüdür.
Yaklaşık 1,5 yıldır işçilerin bir çalışma yapmadan bu maaşları aldıkları dile getirilmesine rağmen ben, bunda işçilerin kusuru olduğunu düşünmüyorum.
Özelleştirme yapılırken istihdam kriteri de dikkate alınmalıdır. Burada sorun işçilerin 4/C'li olarak mı, yoksa başka kurumlara kadrolu işçi olarak mı aktarılmalarıyla ilgilidir. Bu da elbetteki bütçe ve maliyetle ilgili bir sonuçtur.
Kamuda 4/A (Memur), 4/B (Sözleşmeli personel), 4/C (Geçici personel) ve 4/D (İşçiler) olmak üzere dört tür istihdam şekli bulunmaktadır.
Günlerdir Tekel işçilerinin eylemlerini ve eylemlerinin gerekçesi olan 4/C’yi konuşuyoruz. Bugüne kadar yıllardır 4/C kapsamında çalıştırılan geçici personelin görmezden gelinen sorunlarının büyük bölümü bu eylemler sayesinde düzeltilmiş oldu.
4/C çalıştırma koşulları ve işçi sayısını düzenleyen Bakanlar Kurulu Kararı, Tekel işçileriyle uzlaşma zemini bulunabileceği gerekçesiyle gecikmeli de olsa 4 Şubat 2010 tarihli Resmi Gazete’de yayınlandı.
Bir süredir Tekel işçilerinin eylemleriyle de gündeme gelen 4/C'li çalışanların haklarında da ciddi iyileştirmeler yapılmış oldu.
Daha önce yılda 10 ay çalıştırılan 4/C'lilerin çalışma süresi de artırıldı. buna göre Azami (36.215) kişinin bir mali yılda onbir ayı geçmemek üzere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4/C fıkrasına göre, 2010 yılında geçici personel olarak sözleşmeli çalıştırılmasına ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.
***
4-C'lilerin maaşı ne kadar arttı
Bakanlar Kurulu Kararı ile istihdam edilecek geçici personele, tahsil dereceleri dikkate alınmak suretiyle aşağıdaki brüt aylık ücretler ödenecektir;
a) Yükseköğrenim mezunlarına 21.250 gösterge rakamının memur maaş katsayısı ile çarpımından elde edilecek tutar.
b) Lise ve dengi okul mezunlarına 19.275 gösterge rakamının memur maaş katsayısı ile çarpımından elde edilecek tutar.
c) İlköğretim (ilkokul mezunu veya okur-yazar dahil) mezunlarına 17.275 gösterge rakamının memur maaş katsayısı ile çarpımından elde edilecek tutar üzerinden ödeme yapılacak. Değişiklik öncesinde 19.000, 17.000 ve 15.000 gösterge rakamının memur maaş katsayısı ile çarpımından elde edilecek tutar üzerinden ödeme yapılıyordu.
Bu ödemeler, sosyal güvenlik mevzuatına göre kişiden yapılacak kesintiler ile gelir ve damga vergisi dışında herhangi bir kesintiye tabi tutulmaz. Buna göre aşağıdaki tabloda 4-C'lilerin aylık brüt ve net ücretler yer alıyor.
Öğrenim Durumu Gösterge Memur Maaş Katsayısı Brüt Ücret Net Ücret
AY/TL AY/TL
Üniversite 21.250 0,057383 1.219,39 927,65
Lise 19.275 0,057383 1.106,06 846,51
İlköğretim 17.275 0,057383 991,29 764,35
Asgari ücretin brüt tutarının halen 729 TL ve net tutarının da 576 TL olduğuna dikkat edilirse yukarıda yer alan 927 TL, 846 TL ve 764 TL'nin asgari ücretten en az 1,5 kat olduğu görülecektir. Ülkenin yarısının asgari ücretle çalıştığı gerçeği göz önüne alındığında ülkemizin yarısının köle olduğu sonucu ortaya çıkıyor.
Bazı mali hakları
Geçici personelden, bu Kararda belirtilen görevleri yapmak üzere, görevli oldukları memuriyet mahalli dışında görev yapacaklara 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümlerine göre harcırah ödenecek.
Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde fiilen görev yapan geçici personel, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinin asli personeli gibi iaşe edilecektir.
4-C'liye kıdem tazminatı geldi
4/c kapsamında yapılan çalışmaların toplam süresi üzerinden hesaplanarak bu maddedeki esaslara göre iş sonu tazminatı ödenir. Ücretli izin süreleri dahil en az 12 ay fiilen çalışan geçici personelden;
a) Sosyal Güvenlik Kurumunca kendilerine yaşlılık veya malullük aylığı bağlanması veya toptan ödeme yapılması,
b) İlgilinin ölümü,
c) İlgilinin kendi isteği ile sözleşmeyi feshetmesi veya yenilememesi,
hâllerinden birinin vuku bulmasından dolayı hizmet sözleşmesi sona erenlere, çalışılan her bir yıl için, ayrılış tarihindeki hizmet sözleşmesinde yazılı brüt aylık ücret tutarında iş sonu tazminatı ödenir. 12 aydan artan süreler için 12 ay için hesaplanan miktardan artan süreye isabet eden tutar kadar ödeme yapılır.
Bu tazminatın ödenmesinde; daha önce iş sonu tazminatı ve kıdem tazminatı ile benzeri ödemelerde değerlendirilmiş süreler dikkate alınmaz. İş sonu tazminatında dikkate alınmış süreler kıdem tazminatı ile Sosyal Güvenlik Kurumunca ödenecek ikramiye hesabında değerlendirilmez. Ölüm hâlinde, birinci fıkra uyarınca hesaplanacak tutar, ölenin kanuni mirasçılarına ödenir.
Bu statüde çalışanların sözleşme koşullarına uymaması nedeniyle kurum tarafından, sözleşme hükümleri dışında herhangi bir nedenle çalışanlar tarafından, sözleşmesinin feshedilmesi veya yenilenmemesi hâllerinde iş sonu tazminatı ödenmez.
İzin hakkı var
Bu Karar gereğince istihdam edilecek geçici personele, çalıştıkları her ay için azami 2 gün ücretli izin verilebilir. Bu izinler toplu olarak da kullandırılabilir.
Geçici personele, resmî tabip raporu ile kanıtlanan hastalıklar için yılda 30 günü geçmemek üzere ücretli hastalık izni verilebilir. Hastalık sebebiyle Sosyal Güvenlik Kurumunca ödenen geçici iş göremezlik ödeneği ile iş kazası veya meslek hastalığı sonucu bağlanan sürekli iş göremezlik geliri ilgilinin ücretinden düşülür.
Doğum izni kullanılabilecek
Geçici personelin isteği üzerine; eşinin doğum yapması, kendisinin veya çocuğunun evlenmesi, annesinin, babasının, eşinin, çocuğunun veya kardeşinin ölümü hâlinde ve her olay için 3 gün ücretli mazeret izni verilir.
Geçici personele, doğum yapmasından önce 8 hafta ve doğum yaptığı tarihten itibaren 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta süre ile aylıklı izin verilir. Çoğul gebelik hâlinde, doğumdan önceki 8 haftalık süreye 2 hafta süre eklenir.
Resul KURT
www.resulkurt.com
