Büyükçekmece’nin En Eski Mübadili
Büyükçekmece Belediyesi, 1923 Mübadelesi’nin 91’inci yılında iki yakanın sakinlerini bir araya getiren bir organizasyona imza atmaya hazırlanıyor. Büyükçekmece’nin en eski mübadili Süleyman Kaplan, geçtiğimiz yıl, Büyükçekmece Belediye Başkanı Dr. Hasan Akgün’ün desteğiyle, yaklaşık 3 ay önce hayatını kaybeden Lütfü Gülcan ile birlikte doğduğu toprakları görme şansına erişmişti. Şimdi ise kendilerini misafir eden Voio Belediye Başkanı Panoyota Orfanidu ve Yunanistan Başkonsolosu Tuğrul Biltekin’i Akgün ile birlikte Büyükçekmece’de ağırlayacak olmanın mutluluğunu yaşıyor. Kaplan, heyecanını şöyle anlatıyor:
'Akgün Çok Doğru Bir Adam'
“Ben iki yaşındaydım göçtüğümüzde. Anam da babam da vefat edene kadar memleketlerini anlatmışlardı. Onlara kısmet olmadı ama Belediye Başkanımız sayesinde ben bu mutluluğu yaşama şansını yakaladım. 3 ay önce kaybettiğimiz arkadaşımla birlikte ziyarete gitmiştik. Bize o kadar iyi davrandılar ki bir an kendimi başbakan gibi hissettim. Akgün çok doğru bir adam. ‘Göndereceğim’ dedi ve gönderdi. Şimdi de onlar iade-i ziyarete geliyorlar. Bizler de Voio’da yaşayan Müslümanlar da çok zor hayatlar yaşadık. Ortak bir geçmişimiz var. Voio’nun Belediye Başkanı çok naif bir bayan. Bizi Atatürk’ün evine götürmüşlerdi. Ben de İstanbul’u bizzat gezdirmek isterdim ama yaşım hayli ilerledi. Elimden gelse onlarla Perasayna bile oynardım.”
Anılar Yeniden Canlandırılacak
Osmanlı Ordusu’nun Balkanlar’daki önemli üslerinden birisi olan Voio’da halen yoğun bir Müslüman nüfus yaşıyor. Voio Belediyesi’nden Büyükçekmece Belediyesi’ne gelen kardeş şehir talebi sonrasında iki ilçe arasındaki ilişkiler daha da ısınmaya başladı. Akgün'ün, iki ilçenin kardeş şehir protokolü imzalayacağı günün, bir şenlik havasında geçirilmesi talimatı vermesi üzerine kapsamlı bir organizasyon düzenlendi. 31 Ocak Cuma günü gerçekleştirilecek olan organizasyon, saat 14.00’te “Hasretin İki Yakası-Mübadeleden Anılar” isimli sergi ile başlayacak. Saat 15.00 ile 17.30 arasında ise iki yaka arasındaki anılar; konuşmalar, paneller ve sinevizyon gösterileriyle yeniden canlandırılacak. Konuşmalar ve panellerin tümü Türkçe olarak sunulacak.
Mübadil Başkanlar Da Katılacak
10’ar dakikalık dans gösterileriyle şenliğe dönüştürülecek organizasyon, saat 17.30’da başlayacak 'Ortak Lezzetler Kokteyli’nin ardından son bulacak. Voio Belediyesi, Selanik Voiaki Estia Derneği, Selanik Belediyesi ve Nea Propontida Belediyesi’nin temsilcilerinden oluşacak yaklaşık 55 kişilik Yunan Delegasyonu’nu, Büyükçekmece Belediyesi’nin organize ettiği Büyükçekmece Büyük Mübadele Derneği, Lozan Mübadilleri Vakfı ve Tepecik Trakya Rumeli Kültür ve Dayanışma Derneği ağırlayacak. Ardından büyük acılar bırakan mübadelenin 91’inci yılını bir şenliğe dönüştürecek organizasyona Büyükçekmece’nin Silivri, Çatalca ve Avcılar gibi çevre ilçelerinin mübadil belediye başkanları da katılacak.
Tarihin ilk zorunlu göçü
30 Ocak 1923 tarihinde, Türk-Yunan hükümetleri arasında yapılan Mübadele Sözleşmesi gereği, Türkiye’deki yerleşik Rum Ortodokslar ile Yunanistan’daki yerleşik Türk Müslümanlar zorunlu göçe tabi tutulmuşlardı. Tarihin ilk zorunlu nüfus mübadelesi sonrasında yüzlerce yıldır ekip biçtikleri topraklarını, iş yerlerini, evlerini kutsal mekanlarını ve sevdiklerinin mezarlarını geride bırakan mübadiller, limanlarda, tren istasyonlarında kurulan çadırlarda, haftalarca, aylarca beklemişlerdi. Aylar süren deniz yolculukları sonrasında yüzlerce insan kötü fiziki koşullardan ötürü hastalanarak ölmüşlerdi. Aileler dağılmış, mübadiller yeni vatandaşlarına uzun süre uyum güçlüğü çekmişlerdi. Ayrıca mübadillere doğdukları toprakları uzun yıllar izin verilmemişti.