Bağımlılık iradesizlik mi?

Psikiyatrist Yrd. Doç. Dr. Serdar Nurmedov bağımlılıkla mücadele doğru bilinen yanlışları şu şekilde anlatıyor.

Beyin görüntüleme imkânlarının olmadığı dönemlerde, bağımlılık psikiyatri uzmanları tarafından davranışçı yöntemlerle tedavi edilmeye çalışılıyordu. Muhtemelen bu inanış oradan kaynaklanıyor. Oysaki beyin görüntüleme yöntemlerinin kullanıldığı çalışmalar, beynin haz ve ödül merkezlerinin olduğunu ve salt irade ile bu merkezlerin kontrol altına alınamayacağını göstermektedir.

Bağımlı olmak için aptal olmak mı gerekir!

Her gün binbir türlü yalan-dolanla, polise yakalanma riski ile karşı karşıya kalıp akıl almaz yöntemlerle bir sonraki doz için para bulmak zekâ ve akıl gerektirir. Bağımlılar zekidir, lakin zekâlarını yanlış yönde kullanırlar.

Bir kere bağımlı olduktan sonra kurtuluşu yok mu?

“Kurtuluştan” neyin kastedildiği önemlidir. Yapılan bilimsel çalışmalarda, etkin bir tedaviden sonra bağımlı bireyin tekrar maddeye başlama riskinin, depresyonun tedaviden sonra tekrarlama riskinden daha düşük olduğu bulunmuştur. Kaldı ki, bağımlılığın psikoterapisinde belki de ilk ele alınması gereken konu, “ya hep ya hiç” düşünce kalıbının değiştirilmesidir. Zira bıraktıktan sonra tekrar deneme amacı ile madde alınması “düşme” değil, bir “sendeleme”dir.

Bir kereden bir şey olur mu?

Kimi zaman bir kereden çok şey olabilir. Son yıllarda yapılan çalışmalarda, özellikle yatkınlığı olan bireylerde bir kerelik esrar içiminin bile şizofreni benzeri tablolara neden olabileceği ortaya konulmuştur. Bu bir kumardır, kumarda da genelde kumarhane kazanır.

Bağımlı bireyin tedavisi sadece bireyin istemesiyle mi yapılır?

Hiçbir bağımlı kolay kolay “ben bağımlıyım, tedaviye ihtiyacım var” diye doktora gitmez, “mecbur kalmadıkça” ya da “mecbur bırakılmadıkça” tedaviye başvurmaz. Bu nedenle bağımlı tedavi olmak istemez, istettirilir. Zira o bağımlı olduğunun farkında değildir. Ancak fark ettiğinde tedavi arayışına girer.

Tedavide esas hedef ne?

Ünlü bir yazar “Sigarayı bırakmada ne var? Ben her akşam yatarken bırakıyorum” latifesi ile bize çok önemli bir gerçeği göstermektedir. Tedavide esas, bıraktırmak değil, tekrar almaya başlamasına engel olmaktır. Zira bağımlı olanlar bilirler; hayatları boyunca birçok kez bırakır ve bırakmak için birçok yol denerler, ama gerekli tedaviyi almadan tekrar başlamanın önüne geçemezler. “Bağımlılık bırakamama hastalığı değil, tekrar başlamanın önüne geçememe hastalığıdır” dersek, pek mübalağa etmiş sayılmayız.’’