Madde bağımlılığı ile nasıl mücadele edilmeli?

Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Nöropsikiyatri Hastanesi-Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Serdar Nurmedov, halk arasında “bonzai” gibi isimlerle bilinen “sentetik kannabinoidler” ile mücadelenin çerçevesi ve izlenmesi gereken yolları şöyle açıkladı:

Her torbacının malı farklı

“Öncelikle piyasada “bonzai”, “Jamaican” vs. gibi bilinen uyuşturucu maddelerin birer potpuri olduğunu unutmamak gerekiyor. Genellikle 3 gramlık ambalajlarda satılan bu potpurinin içinde esas etkiyi oluşturan çeşitli sentetik kannabinodilerin yanı sıra sentetik opiadlar, vitamin E, tokoferol ve üreticinin eklemek istediği herhangi bir madde olabilir. Bu durumda ‘her torbacının malı farklıdır’ denebilir.

2011 yılında sentetik kannabinoidlerle ilk röportajı verdiğim günlerde “ 2-3 yıl kullanımının ölüme sebep verdiği” nden söz ettiğimi hatırlıyorum. Gerek araya giren zaman gerekse zaman içinde ambalaj içeriğinin giderek daha karışık ve toksik olmaya başlaması son günlerde ölümle sonuçlanan olguların giderek artmasına sebep oldu.

Hangi kişiler risk altında?

Bugün haz peşinde olan, beklemeyi bilemeyen, her şeye hemen o anda ulaşmak isteyen ve her şeyi hemen tüketen jenerasyonun bu tür uyuşturucu maddeler açısından büyük bir risk altında olduğunu belirtmek gerekir. Bir diğer risk faktörü ise parçalanmış ailelerdir.

Aile içi iletişimin bozulduğu, etkin ebeveynlikten yoksun aileler de bir diğer risk faktörüdür. Okul ve çevresindeki risk faktörleri ezelden beri bilinmekle birlikte, bu tür uyuşturucu maddelerle karşılaşma yaşı giderek düşmektedir.

Üretim zorlaşınca fiyat artıyor…

Tüm dünyada bilindik uyuşturucu ve uyarıcı maddelerin üretimi ve kaçakçılığı giderek zorlaşması fiyatlarının artmasına sebep oluyor. Öte yandan üretimi ve dağıtımı nispeten daha kolay olan yeni kimyasal içerikli uyuşturucu maddelerine yönelimi arttırmaktadır.”

Bu değişikliklere dikkat

Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Serdar Nurmedov, madde kullanan kişilerde yaşanan değişiklikleri de şöyle sıraladı:

- Alışkanlıkları değişir.

- Gece uykusu bozulur.

- Sinirlilik-öfke ve tahammülsüzlüğü artar.

- Yeme alışkanlıkları değişir. Özellikle sentetik kannabinoid kullanımı sonrası tatlı yeme ihtiyacı artar.

- Giyim kuşam, saç şekli, kullanılan dil değişir.

- Unutkanlıklar, dalgınlıklar başlar.

- Uyaranlara uygun olmayan yanıtlar verilir.

- Gözlerde kızarma olur.

Bu belirtilerin bir veya daha fazlası kişide görülüyorsa aileler dikkat etmeli.

Madde kullanımı şüphesi duyulduğunda ne yapılmalı?

Öncelikle panik yapmamalıyız çünkü yanılıyor da olabiliriz. Şüphelendiğiniz kişiyle uygun bir zaman ve uygun koşullar altında konuşmayı deneyin. Konuşurken “ben” dilini kullanın. Dinleyin, yargılamayın, anlamaya çalışın, anlamaya yönelik sorular sorun. Öğüt vermeyin. Onu anlamak, onaylamak anlamına gelmiyor. Tedavi için yüreklendirin. Sizin bu konuda uzman olmadığınızı, bir uzmandan görüş almanın sağlıklı bir yol olacağını vurgulayın. Onunla tartışmayın.

Tedavisi var mı?

Diğer uyuşturucu maddelerin olduğu gibi, sentetik kannabinoidlerin de tedavisi mümkün. Ne kadar erken başvurulursa, beyin ve beden o kadar az zarar görmüş olur. Tedavide ilk haftalarda yatarak tedavi görmek akılcı bir yaklaşımdır. Yatarak tedavide yoğun detoksifikasyonun yanı sıra nöropsikolojik taramanın da yapılması hedeflenir. Bununla birlikte bireysel ve grup terapileri ile nüksü önlemeye yönelik çalışmalar yapılır.

Hastanede yatarak tedavi devam ederken gerektiği takdirde aile eğitimi, çift terapilerine de başlanır. Devamında ayakta tedavi ile tedavinin 12 aya tamamlanması planlanır. Ayakta tedavide kişinin sosyal çevresinin değiştirmesine, meslek sahibi değilse meslek edinmesine, çalışmaya başlanmasına, aile içi iletişimini düzeltmesine, yeni alışkanlıklar edinmesine yardımcı olunur.

Mücadele topyekûn olmalı…

Unutulmamalıdır ki, sentetik kannabinoidler olduğu kadar diğer uyuşturucu ve uyarıcı maddelerle mücadele önemlidir. Bu tür maddelerle mücadele bakanlıklar üstü bir yapılanma ile tüm birimlerle, tüm bakanlıklarla koordineli çalışmayı ve tek elden yönetilmeyi gerektirir. Acilen ruh sağlığı yasası ve uyuşturucu ile mücadele eylem planı yürürlüğe sokulmalı. Günü değil, nesilleri kurtarmayı hedef olarak seçmeliyiz.”