Yıllık kişi başı 200 kilo ekmek tüketimiyle dünyada en çok ekmek tüketen ülke olarak 2000 yılında Guinness Rekorlar Kitabı’na giren ve halen bu unvanı elinde bulunduran Türkiye’de, bir yıllık ekmek israfı karşılığında yapılabilecekler hesaplandığında Türkiye ekonomisi için çarpıcı bir maliyet tablosu ortaya çıkıyor.
DOYGUN Ekmek tarafından yapılan hesaplamalara göre 1 milyar 430 milyon 800 bin lira olan bir yıllık ekmek israfı, aylık net 1.000,54 lira olan asgari ücretin ayda 1 milyon 430 bin 28 kere çöpe atılmasına denk geliyor. Bu durum, işsizlik oranının yüzde 9.6 olduğu Türkiye’de binlerce yeni istihdamın sağlanamaması açısından ekonomiyi olumsuz etkiliyor.
Toprak Mahsulleri Ofisi’nin günlük ekmek israfından yola çıkılarak yapılan hesaplama, istihdam dışında eğitim, sağlık, konut sahipliği, evlilik gibi yaşamın tüm alanlarında ciddi düzeyde kaybın yaşandığını gösteriyor.
Neler yapılabilir?
DOYGUN’un Milli Eğitim Bakanlığı verilerine dayanarak yaptığı hesaplamaya göre bir yılda çöpe giden ekmek karşılığında 24 derslikli 191 ilkokul veya 25 derslikli 168 lise ya da 954 spor salonu yapılabilirken 10 milyon 147 bin 518 öğrencinin bir aylık okul gideri karşılanabilir. Benzer şekilde israf edilen ekmeğin parasal karşılığı olan yaklaşık 1.4 milyar lira, 100 yataklı 84 hastanenin proje maliyetine eş değer durumda. Dar gelirlilerin büyük ihtiyaç duyduğu konut alanında ise israf edilen ekmeğin parasal tutarıyla 37 bin 284 kişi konut edinebilirken 35 bin 770 kişi tüm evlilik masraflarını karşılayabilir.
Konuya ilişkin örneklerin artırılarak, ekmek israfı yerine kilometrelerce yol inşa edilip tonlarca suyun tasarruf edilebileceğini kaydeden DOYGUN Ticaret ve Pazarlama Müdürü Murat Sertan Sağmanlı, “Birleşmiş Milletler verilerine göre dünyada açlık ve yetersiz beslenme yüzünden her gün 17 bin, her yıl 6 milyon çocuk hayatını kaybediyor. 900 milyon kişi her sabah açlıktan ölme riskiyle güne başlıyor. Tüm rakamlar, ekmeğimizi israf etmememiz gerektiğini net bir şekilde anlatıyor. İsrafı önlemek için öncelikle ihtiyacımız kadar satın almak ve aldığımız ürünü doğru koşullarda saklamak büyük önem taşıyor” dedi.
Ekmek israfı nasıl önlenir?
Ekmeğin uzun süre bayatlamadan saklanmasına imkan tanıyan paketli ekmeklerle israfı yüzde 50’ye varan oranlarda azaltmanın mümkün olduğuna dikkat çeken Murat Sertan Sağmanlı konuya ilişkin olarak şu açıklamayı yaptı:
“Ambalaj Sanayicileri Derneği’nin verilerine göre paketli ekmek tüketimi artarsa, çöpe giden ekmeğin yüzde 50'sini kurtarma şansımız var. Çünkü paketli ekmeği derin dondurucuda 6 aya kadar saklamak mümkün. Yemek istediğinizde ekmek kızartma ve tost makinelerinde ısıtarak ya da kendiliğinden çözünmesini bekleyerek ekmeğinizi ilk günkü tazeliğinde tüketebilirsiniz.”
Sağmanlı, israfın boyutlarını azaltmanın yolunun, bilinç artışı ve paketli ekmek tüketiminin artırılmasından geçtiğine işaret etti.
35 milyar liralık pazar
Türkiye’de açık ve paketlenmiş olarak toplam ekmek pazarının 35 milyar lira olduğunu kaydeden Murat Sertan Sağmanlı, ambalajlı ekmeğin ölçülebilen pazar payının yaklaşık yüzde 1,5 düzeyinde bulunduğunu belirterek şu bilgileri verdi:
“Bu orana yüzde 1,5 civarında olduğu tahmin edilen ölçülemeyen pazar payı da dahil edildiğinde, ambalajlı ekmeğin toplam pazar payının yaklaşık yüzde 3 oranında olduğunu ifade edebiliriz. Dolayısıyla Türkiye’de ambalajsız ekmeğin pazar payı yaklaşık yüzde 97 seviyesindedir.
Günümüzde ambalajsız ekmekler daha çok tüketiliyor fakat daha hijyenik olması, raf ömrünün artması, alışveriş sıklığının azalması ve tüketicinin bilinç artışı gibi nedenlerle, sektördeki büyüme, ambalajlı ekmeklere doğru yönelim gösteriyor. Ancak bu oran, örneğin İngiltere’de yüzde 80 seviyesinde. Benzer şekilde gelişmiş ülkelerde ambalajlı ekmek satışı ambalajsız ekmek satışının önüne geçmiş durumda. Dolayısıyla dünyadaki mevcut durum ile kıyasladığımız zaman ambalajlı ekmek konusunda daha yolun başında sayılsak da 2018 yılına kadar ölçülebilen ambalajlı ekmek üretiminde yüzde 48 oranında artış öngörülmektedir.”
1.4 milyar liralık ekmek çöpe gidiyor
|
Günlük israf adedi |
4.900.000 |
|
Yıllık israf adedi |
1.788.500.000 |
|
Ortalama ekmek fiyatı (TL) |
0,80 |
|
Yıllık israf (TL) |
1.430.800.000 |
Kaynak: Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO)
|
İsraf edilen ekmek karşılığı yapılabilecekler |
Birim Maliyet |
Sayı/Kişi |
|
24 derslikli ilköğretim okulu* |
7.500.000 |
191 |
|
25 derslikli lise* |
8.500.000 |
168 |
|
Okul spor salonu* |
1.500.000 |
954 |
|
100 yataklı hastane** |
17.000.000 |
84 |
|
Net asgari ücret*** |
1.000,54 |
1.430.028 |
|
Aylık okul masrafı **** |
141 |
10.147.518 |
|
Daire fiyatı***** |
38.376 |
37.284 |
|
Evlilik masrafı****** |
40.000 |
35.770 |