Hisar Intercontinental Hospital Nöroloji Uzmanı Dr. Elvan Cevizci Akkılıç ile kalitesiz uykunun hangi hastalıkların habercisi olabileceğini konuştuk...
Uykunuzun Süresi Değil; Kalitesi Önemli!
Uyku, zihinsel ve fiziksel sağlığımızı her gün yenilememiz için önemli olan aktif bir dönemdir. Uyku süreleri cinsiyet, yaş, kiloya göre değişir. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre bir insanın günlük uyku ihtiyacı 8 saat olarak hesaplanmıştır. 4 saatten az ve 9 saatten fazla uyku, etkin bir uyku sayılmayıp bu durumda mutlaka bir uzmana danışılması gerekir. Uykunun ana olarak iki evresi olup NREM ve REM olarak adlandırılır. Sabaha karşı hafızayı güçlendiren ve beynin dinlendiği evre olan REM uykusunun süresi giderek artar. Dolayısı ile REM uykusu olmazsa olmazdır.
İyi bir uyku için:
• Düzenli bir uyku programına bağlı kalın. Hafta sonu ve tatillerde bile, sabahları aynı saatte kalkın.
• Gün içinde kısa uykulardan kaçının.
• Yatmadan iki saat önce stresli aktivitelerden ve ağır idmanlardan kaçının. Günün erken saatlerinde düzenli
egzersiz yapın.
• Yatak odanızın karanlık, sessiz ve serin olmasına dikkat edin. Gerekirse kulak tıkacı ve göz maskesi kullanın.
• Eğer uyuyamıyorsanız yatak odanızdan çıkın, başka bir odaya gidin. Kitap okuyun ya da sessiz ve rahatlatıcı
bir şey yapın.
• Kahve, çay veya diyet hapı gibi kafein, tein içeren şeylerden uzak durun.
Uyku Probleminizin Altında Bir Hastalık Olabilir!
Huzursuz Bacak Sendromu: Uyku ya da istirahat sırasında (otururken veya yatarken) bacaklarda hissedilen rahatsızlık, huzursuzluk, hareket ettirme ihtiyacı olarak tanımlanır. Uyuşma, karıncalanma bazen de tam olarak tanımlanamayan bir his oluşur. Oturma ya da uzanma gibi hareketsiz durumlarda ortaya çıkar veya daha da kötüleşir. Yürüme, germe gibi hareketlerle kısmen ya da tamamen düzelir.
İnsomnia (Uyuyamama Hastalığı): Uykuya dalamama veya gece boyunca uykuyu sürdürmede zorlanma, normalden daha erken uyanma ve gün boyunca yorgun olmakla tanımlanan insomnia, çoğunlukla başka problemlerin belirtisidir. Uyuma zorluğu çekenlerin çoğu direksiyon başında uyuyakalmak gibi uygunsuz durumlar yaşamaz. Eğer böyle bir durum gerçekleşirse insomnianın sebebi uyku apnesidir.
Narkolepsi: Gündüz aşırı uyku hali, önlenemeyen uyku atakları, bu ataklar sırasında rüya ya da rüya benzeri halüsinasyonlar narkolepsi uyarı işaretidir. Diğer belirtiler; gülme veya öfke gibi hislerle beraber oluşan kasların kontrolünün kaybı (katapleksi) ve uyku paralizi adı verilen, uyandıktan sonra hareket edememe halidir. Bu beklenmeyen uyku atakları ciddi travmalara, trafik kazalarına neden olabilir.
Uyku Apnesi: Gece uykuda nefes durmaları ve sık uyanmalar nedeni ile yeterince alınamayan REM uykusu gündüz aşırı uykululuğa neden olur.
Demans: Demans hastaları bazen kişilik değişikliği aşırı sinirlilik ve uykusuzluk şeklinde başvurabilir.
Nöropatik Ağrılar: Periferik sinir hasarı nedeni ile olan ellerde ve ayaklarda uyuşukluk ve ağrı, bel ve boyun ağrıları nöropatik ağrı olarak değerlendirilip uykusuzluk nedeni olabilir.
Parkinson: Parkinson hastalığı REM uyku davranış bozukluğu şeklinde karşımıza çıkabilir. Özellikle uykuya daldıktan yaklaşık 2 saat sonra konuşma, yumruk atma, tekme atma şeklinde şiddet içeren davranışlar olur. Gündüz ise aşırı uyku hali şeklinde karşımıza çıkabilir. Eğer yalnız yaşayan bir hasta ise sadece gündüz uykusuzluk halinden şikayet eder gece olanları hatırlamaz. Bu nedenle az ya da fazla uyku birçok hastalığın belirtisi olabilir.
Beyin enfeksiyonu, subdural kanama, beyin damar tıkanıklığı sürekli uyku haline neden olabilir.
Bu belirtiler varsa en kısa zamanda hekime başvurun!
• Banyo yapmak, kafein alımını kesmek, egzersiz ve rahatlama teknikleri gibi yöntemler işe yaramıyorsa,
• Uyku probleminizin altında depresyon veya kalp rahatsızlığı gibi sebepler yattığına inanıyorsanız,
• Uyurken aşırı horluyorsanız ya da nefessiz kalıyorsanız,
• Konuşmak ya da araba kullanmak gibi normal aktiviteleri yaparken uyuya kalıyorsanız,
• Uyandığınızda kendinizi sürekli yorgun hissediyorsanız,
• Kullandığınız ilaçların uyku bozukluklarına yol açtığını düşünüyorsanız bir uzmana başvurup gerekli
tetkiklerinizi yaptırmanız gerekir. Uyku testi, beyin MRI, EEG, EMG, kan tahlilleri nedene yönelik olarak istenip en kısa zamanda tedavi planlanmalıdır.