Bir varil ham petrolün 150 doları bulduğu Temmuz 2008'de benzinin litresi 3,60 TL'ye satılıyordu. Şimdi 80-90 dolar fakat fiyat daha pahalı.
Şimdilerde ise uluslararası piyasalarda 80-90 dolardan işlem gören ham petrolün fiyatı neredeyse yarıya inmesine rağmen benzinin litresi 3,78 liraya çıktı.
Son bir yıl içinde benzin ve motorinden alınan vergi 10 puan artarak yüzde 65'i buldu.
Son zamlardan sonra benzinin litresi akaryakıt istasyonlarında 3,78, motorin 3,04 (kırsal) ve otogazda 2,28 liradan satılmaya başlandı. Peş peşe gelen artışlarla benzinin fiyatı, varili 150 dolarla ham petrolün rekor kırdığı Temmuz 2008 dönemini de geçmiş oldu.
Oysa şimdi uluslararası piyasalarda bir varil ham petrol yaklaşık 90 dolardan işlem görüyor. Artışlara en önemli sebep olarak, fahiş boyuta yükselen vergiler gösteriliyor.
Maliye Bakanlığı'nın akaryakıt ürünlerinden aldığı vergileri artırmasıyla 1 litre benzinden tahsil edilen paranın yüzde 65'i vergiye (ÖTV+KDV) gidiyor. Sektör temsilcileri, akaryakıt fiyatlarının makul düzeylere gerilemesi için mutlaka vergi oranlarının düşürülmesi gerektiğini belirtiyor.
Halen AB ülkelerinde vergiler dahil en pahalı benzin 1,53 Euro ile Hollanda'da satılıyor. Türkiye ise litre fiyatı 1,89 Euro (3,78 TL) ile bütün Avrupa ülkelerini geride bırakıyor.
Akaryakıt fiyatları, 1 Ocak 2005'ten itibaren tümüyle serbest bırakılmıştı. Verginin yanında bu uygulama da fiyat artışını tetikledi. Tüketici, rekabet sayesinde ucuz benzin beklerken akaryakıt dağıtım şirketlerinin kâr marjlarını artırması da fiyatları yükseltti.
Zaman'ın konuyu gündeme taşıması üzerine Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) olaya el koymuştu. Benzin-motorin fiyatlarında geçen sene 2 ay süreyle tavan fiyat uygulanmış ve bu sayede benzin yaklaşık 20 kuruş civarında ucuzlamıştı.
Ancak, ucuzluk dönemi kısa sürdü ve Maliye aynı oranda vergi artışına giderek tekrar benzin fiyatlarını eski düzeyine çıkardı. Sonraki düzenlemelerle de, verginin benzindeki payı yüzde 65'i geçti.
Akaryakıt ürünleri üzerinden alınan vergilerin artması, tüketiciye zam olarak yansıyor. Ham petrolün tavan yaptığı Temmuz 2008'de 1 litre benzinin yüzde 56,3'ü vergi iken, bu rakam Aralık 2010'da yüzde 65,3'e yükseldi. Motorinde ise vergi yüzde 45,7'den aynı dönemde yüzde 56,4'e çıktı.
LPG'de ise vergi oranı yüzde 50,3'ten yüzde 46,6'ya geriledi. Avrupa Komisyonu Enerji Bülteni (29 Kasım) ve Petrol Sanayi Derneği verilerine göre, Türkiye akaryakıt ürünlerinden alınan vergilerde ilk sırada yer alıyor.
Buna göre, 1 litre benzinden Türkiye'de 1,26 Euro vergi alınırken, Yunanistan 0,97, Hollanda 0,96 Euro vergi alıyor. En düşük vergiyi ise 0,51 Euro ile Güney Kıbrıslı tüketici ödüyor.
Benzer durum, motorin için de geçerli. Türkiye 1 litre motorinden 0,91 Euro vergi alırken İngiltere'de 0,91, İsveç'te ise 0,73 Euro vergi söz konusu. Öte yandan LPG fiyatlarına yapılan zamların, Japonya'da ani soğuma sebebiyle artan tüketimden kaynaklandığı belirtiliyor.
Sektör temsilcileri, fiyatların kısa sürede dengeye oturmasını bekliyor.
