Kurbanla ilgili en fazla sorulan sorular (2)

• Taksitle kurban alınabilir mi?
Kişi, ister peşin ister taksitle olsun satın aldığı hayvanı kurban olarak kesebilir.
• Kurbanlık hayvan tartı ile alınabilir mi?                                                        
Kurbanlık hayvan, kilo birim fiyatı belirlenmek suretiyle canlı olarak tartıyla alınıp-satılabilir. Ayrıca, toplumda herhangi bir aldatma, kargaşa ve ihtilafa yol açmayan yaygın bir uygulama varsa, kurban edilmek üzere satın alınmak istenen hayvanın karkas halindeki kilo birim fiyatı önceden belirlenmek şartıyla, kesildikten sonra tartılarak parasının ödenmesi yoluyla da satılıp alınabilir. Ancak bu şekildeki satışın geçerli olması için kesimden önce taraflar arasında akdin tamamlanması yani kilo birim fiyatının belirlenmiş olması gerekir. Ayrıca kurbanın kelle, paça ve sakatat gibi bazı yerlerinin satıcıda kalması şart koşulmamalıdır.
• Kurbanlık olarak satın alınan hayvanda, sonradan, kurban olmasına engel kusurlardan biri meydana gelirse, bu kusurlu hayvanı kurban olarak kesmek caiz midir?
Eğer zengin birinin satın aldığı kurbanda sonradan kurban olmasına engel olan kusurlardan biri ortaya çıkarsa, bu hayvanı kesmesi caiz değildir. Onun yerine kusursuz başka bir hayvanı alıp kesmesi gerekir. Kişi eğer fakir ise satın aldığı kurbanda sonradan bir kusur ortaya çıksa bile, bu kusurlu hayvanı kesmesi caizdir, yenisini alması gerekmez.
• Satın alınan kurbanlığın ölmesi veya kaybolması durumunda ne yapılmalıdır?
Satın alınan kurbanlığın kesilmeden önce ölmesi veya kaybolması hâlinde satın alan kişinin maddi durumuna göre farklı hüküm uygulanır. Şayet kişi varlıklı ise, başka bir hayvanı kurban olarak keser. Çünkü kendisine vacip olan kurbanı kesmiş değildir. Fakat yoksulsa yenisini almasına gerek yoktur. Çünkü yoksula kurban vacip değildir, satın almakla, satın aldığı hayvanı kesmeyi kendisine vacip kılmıştır. Aldığı hayvan ölünce veya kaybolunca vacip olma durumu düşer ve yenisini almak gerekmez.
• Ölmüş kimseler için kurban kesilir mi?
Son zamanlarda halkımız arasında yaygınlaşma eğilimi gösteren; “ölü kurbanı” veya “kabir kurbanı” diye isimlendirilen bir kurban çeşidi yoktur. Ancak, ölmüş birisi adına veya sevabı ölüye bağışlanmak üzere kurban kesilebilir. Kurban borcu olup da hayatta iken vasiyet eden kişinin bıraktığı miras yeterli ise, mirasçıları tarafından vasiyetinin yerine getirilmesi gerekir. Vasiyeti yoksa ölen kimseler için mirasçılarının kurban kesmeleri gerekmez. Yalnız ölen kişinin vasiyeti üzerine kesilen kurbanda kurbanın tamamının fakirlere dağıtılması veya yedirilmesi gerekir. Kesen kimse ve aile efradı bu kurban etinden yiyemezler. Ancak ölen kişinin vasiyeti yoksa kesenin kendisi, aile efradı, komşuları, dost ve akrabaları da yiyebilir.
• Kadınlar kurban kesebilir mi?
Hayvan kesiminde, gerekli yeterlilik şartları taşıyan kişi kadın olsun, erkek olsun kurban kesebilir.                      
• Akika ( yeni doğan çocuklar için kesilen kurban ), adak, udhiyye ( Kurban Bayramında kesilen kurban ) ve nafile kurbanlar için aynı büyükbaş hayvana ortak olunabilir mi? 
Ortak kesilen kurbanlarda, hissedarlardan her birinin kurbanlarını aynı maksat için kesmiş olmaları gerekmez. Ortakların her birinin ibadet niyetiyle katılmış olması kaydıyla bir kısmı udhiyye, diğer bir kısmı ise adak, akika, nafile kurbanı olarak niyet edebilirler.
• Kurban kesilirken ortakların kurbanlarının başında bulunmaları gerekir mi?
Kurban kesilirken kişinin/kişilerin kurbanın başında bulunmaları, getirilen tekbirlere iştirak etmeleri, bu ibadeti eda etme imkân ve fırsatı veren yüce Allah’a hamd ve şükretmeleri gerekir. Mazereti olanlar kasaba veya bir arkadaşına vekâlet vererek kurbanlarını kestirebilirler. Hiçbir mazereti yok iken ihmalkârlık, önemsememe veya ben kesim işlemini görmek istemiyorum gibi sebeplerle kesim işine gitmemek doğru değildir. Bu tutum ve davranışlar kurbanın sahih olmasına mani olmaz.
• Ortaklar kurban etinin bir kısmını veya derisini kasaba kesim ücreti olarak verebilirler mi?
Kesim işini yapan kişi veya kuruma ücret olarak kurbanın derisi veya etinin bir kısmı verilemez. Verildiği takdirde, kurban ibadetini yerine getirmek için gerekli maddi külfetin bir kısmı bizzat ibadetin kendisi üzerinden karşılanmış olur.
• Ortaklar kurbanı nasıl taksim etmelidir?
Kurbanın eti ve her bir bölümü kendi arasında eşit olarak hisse sayısına göre tartarak bölündükten sonra eşit olarak paylaşmak gerekir. Yağ, sakatat ve yenilen her şey paylaşılır. Paylaşmak için kur’a çekmek iyidir. Burada önemli olan husus, hak geçmemesini temin etmektir. Hisse sayısı iki ise, iki tarafında anlaşması üzerine, ortadan ikiye bölünerek paylaşılabilir. Ortaklar hisselerine düşen bazı sakatatları ( kelle, dalak, böbrek, ciğer…vb ) almayabilirler. Bu durumda arzu eden diğer ortaklar kendi aralarında onları taksim ederler. Derisi ortak bir kararla uygun bir yere bağışlanmalıdır.
• Yolcunun veya misafirin kurban kesmesi gerekir mi?
Yolcu (seferî) veya misafir, kurban kesmekle mükellef değildir. Ancak kesmesi hâlinde sevabını kazanır. Kişi, kurbanını ikamet ettiği yerde kesebileceği gibi, bayram dolayısıyla veya başka bir sebeple gitmiş olduğu yerde de kesebilir. Seferî olması, kurban kesmesine ve kestiği kurbanın makbul olmasına engel değildir. Seferî iken kurban kesenler; bayram günleri içinde memleketlerine dönerlerse, yeniden kurban kesmeleri gerekmez. Kurban Bayramının başında mukim iken kurban kesmeden bayram günlerinde sefere çıkana da kurban kesmek vacip olmaz. Sefer hâlinde iken kurban kesmeyip de bayram günlerinde memleketlerine dönen zenginin kurban kesmesi gerekir.
• Kurban kesim vakti ne zaman başlar ve biter?   
Kurban kesim vakti, bayram namazı kılınan yerlerde bayram namazı kılındıktan sonra, bayram namazı kılınmayan yerlerde ise, fecirden (sabah namazı vakti girdikten) sonra başlar. Hanefîlere göre bayramın 3. günü akşamına kadar devam eder. Bu süre içinde gece ve gündüz kurban kesilebilir. Ancak kurbanların gündüz kesilmesi daha uygundur. Şafiilere göre ise 4. günü gün batımına kadar kesilebilir.
Fahri SAĞLIK
Emekli Müftü