Tarih: 14.03.2025 19:08

Hacı Beytullah MUTLU

TÜRK DEVLETLERİ – CAN AZERBAYCAN


Azerbaycan, resmi adıyla Azerbaycan Cumhuriyeti, Kafkasya bölgesinde yer alan bir ülkedir. Hem Asya hem de Avrupa kıtalarına yayılan bir coğrafyada bulunur ve bu nedenle genellikle bir Avrasya ülkesi olarak kabul edilir. Azerbaycan, doğusunda Hazar Denizi, kuzeyinde Rusya, kuzeybatısında Gürcistan, batısında Ermenistan ve güneyinde İran ile sınır komşusudur. Ayrıca, Türkiye ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti üzerinden kısa bir sınırı bulunmaktadır. Başkenti Bakü olan Azerbaycan, yaklaşık 10 milyonluk bir nüfusa sahiptir ve resmi dili Azerice'dir.
Tarih
Azerbaycan'ın tarihi oldukça eskiye dayanır. Bölge, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Antik dönemde, bugünkü Azerbaycan toprakları Medler, Persler ve daha sonra Büyük İskender'in egemenliği altına girmiştir. MS 7. yüzyılda İslamiyet'in yayılmasıyla birlikte bölge Müslümanların kontrolüne geçmiştir. 11. yüzyılda Selçuklu Türkleri bölgeyi ele geçirmiş ve bu dönemden itibaren Türk kültürü ve dili bölgede kök salmaya başlamıştır.
16. yüzyılda Safevi Devleti'nin hakimiyeti altına giren Azerbaycan, daha sonra 19. yüzyılda Rus İmparatorluğu tarafından ilhak edilmiştir. 1918 yılında, Rus İmparatorluğu'nun çöküşünün ardından Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti kurulmuş ve bu, Müslüman dünyasının ilk demokratik cumhuriyeti olarak tarihe geçmiştir. Ancak bu cumhuriyet kısa ömürlü olmuş ve 1920 yılında Sovyetler Birliği tarafından işgal edilmiştir. Azerbaycan, 1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla bağımsızlığını yeniden kazanmıştır.
Coğrafya
Azerbaycan, 86,600 km²'lik bir yüzölçümüne sahiptir ve bu onu Kafkasya bölgesindeki en büyük ülkelerden biri yapar. Ülkenin coğrafyası oldukça çeşitlidir; dağlar, ovalar, nehirler ve göller bulunur. Büyük Kafkas Dağları ülkenin kuzeyinde uzanırken, Küçük Kafkas Dağları güneybatıda yer alır. Ülkenin en yüksek noktası, 4,466 metre yüksekliğindeki Bazardüzü Dağı'dır.
Azerbaycan'ın doğusunda yer alan Hazar Denizi, ülkenin en önemli su kaynağıdır ve aynı zamanda dünyanın en büyük tuzlu gölü olarak kabul edilir. Ülkenin en uzun nehri ise Kura Nehri'dir ve bu nehir Gürcistan'dan başlayarak Azerbaycan topraklarından geçer ve Hazar Denizi'ne dökülür.
İklim
Azerbaycan'ın iklimi bölgeden bölgeye değişiklik gösterir. Genel olarak, ülkede dokuz farklı iklim tipi görülür. Kıyı bölgelerde subtropikal iklim hakimken, dağlık bölgelerde daha soğuk ve karasal iklim görülür. Başkent Bakü, ılıman bir iklime sahiptir ve yazları sıcak, kışları ise nispeten ılıman geçer.
Ekonomi
Azerbaycan'ın ekonomisi büyük ölçüde petrol ve doğal gaz ihracatına dayanmaktadır. Ülke, Hazar Denizi'ndeki zengin petrol ve doğal gaz yatakları sayesinde enerji sektöründe önemli bir rol oynamaktadır. Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı ve Bakü-Tiflis-Erzurum Doğal Gaz Boru Hattı, Azerbaycan'ın enerji kaynaklarını uluslararası pazarlara taşıyan önemli projelerdir.
Petrol ve doğal gaz sektörünün yanı sıra, tarım da Azerbaycan ekonomisinde önemli bir yer tutar. Ülkede tahıl, pamuk, üzüm ve çay gibi çeşitli tarım ürünleri yetiştirilir. Ayrıca, hayvancılık da önemli bir geçim kaynağıdır.
Kültür
Azerbaycan, zengin bir kültürel mirasa sahiptir. Ülkenin kültürü, Türk, İran, Kafkas ve Rus etkilerinin bir karışımıdır. Azerbaycan müziği, özellikle mugam adı verilen geleneksel müzik türüyle ünlüdür. Mugam, UNESCO'nun İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası listesinde yer almaktadır.
Azerbaycan edebiyatı da oldukça zengindir. Ünlü şair Nizami Gencevi, Azerbaycan edebiyatının en önemli isimlerinden biridir. Ayrıca, modern dönemde yazar ve şairler ülkenin kültürel hayatına önemli katkılarda bulunmuştur.
Azerbaycan mutfağı ise çeşitli ve lezzetli yemekleriyle tanınır. Plov (pilav), dolma, kebap ve çeşitli hamur işleri ülkenin geleneksel yemekleri arasında yer alır. Ayrıca, Azerbaycan çay kültürü de oldukça önemlidir ve çay, ülkede sosyal hayatın ayrılmaz bir parçasıdır.
Siyaset
Azerbaycan, başkanlık sistemiyle yönetilen bir cumhuriyettir. Ülkenin başkanı, hem devletin hem de hükümetin başıdır. Azerbaycan'ın mevcut başkanı İlham Aliyev'dir ve 2003 yılından bu yana bu görevi sürdürmektedir. Ülkenin parlamentosu ise Milli Meclis olarak adlandırılır ve 125 milletvekilinden oluşur.
Azerbaycan'ın siyasi hayatında en önemli konulardan biri, Ermenistan ile olan Dağlık Karabağ sorunudur. Dağlık Karabağ, uluslararası alanda Azerbaycan'ın bir parçası olarak kabul edilse de, 1990'larda patlak veren savaş sonucunda Ermenistan tarafından işgal edilmiştir. 2020 yılında Azerbaycan, Dağlık Karabağ'ı geri almak için bir askeri operasyon başlatmış ve bölgenin büyük bir kısmını yeniden kontrol altına almıştır.

Eğitim ve Bilim
Azerbaycan'da eğitim sistemi, ilköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretim olmak üzere üç aşamadan oluşur. Ülkede okuryazarlık oranı oldukça yüksektir ve neredeyse %100'e yakındır. Azerbaycan'ın en önemli üniversiteleri arasında Bakü Devlet Üniversitesi, Azerbaycan Devlet Petrol ve Sanayi Üniversitesi ve Azerbaycan Teknik Üniversitesi yer alır.
Bilim ve teknoloji alanında da Azerbaycan önemli adımlar atmaktadır. Ülke, uzay araştırmalarına da ilgi göstermekte ve 2013 yılında ilk uydusu olan Azerspace-1'i fırlatmıştır.
Turizm
Azerbaycan, son yıllarda turizm alanında önemli gelişmeler kaydetmiştir. Başkent Bakü, modern mimarisi ve tarihi dokusuyla dikkat çeker. Şehirdeki Kız Kalesi, Şirvanşahlar Sarayı ve Alev Kuleleri gibi yapılar, turistlerin ilgisini çeken önemli yerlerdir. Ayrıca, ülkenin doğal güzellikleri de turistler için cazip bir çekicilik sunar. Göygöl Milli Parkı, Şeki Han Sarayı ve Yanar Dağ gibi yerler, Azerbaycan'ın doğal ve tarihi zenginlikler.
Azerbaycan, zengin tarihi, çeşitli coğrafyası, güçlü ekonomisi ve kültürel mirasıyla Kafkasya bölgesinin önemli bir ülkesidir. Hem Asya hem de Avrupa'nın bir parçası olan bu ülke, stratejik konumu ve enerji kaynakları sayesinde uluslararası arenada önemli bir role sahiptir. Azerbaycan, gelecekte de bölgesel ve küresel düzeyde etkili olmaya devam edecek gibi görünmektedir.

Kardeş ülke Azerbaycan bugün eskisinden daha güçlü bir şekilde halkına hizmet veriyor. Benim ise yolum 5 yıl kadar düştü. Eğitim aldım. Hayatı orada öğrendim. İnsanları benden daha iyi Türkçe konuşurken, Türkiye deyince başka oluyorlar. Misafirperver. Samimi ve dürüst bir toplum. Hayatımın en önemli zamanı orada geçti.


TÜM YAZARLAR

Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. Detaylar için veri politikamızı inceleyebilirsiniz.